خلبانی هليکوپتری

علوم و فنون هوانوردی - خلبانی هليکوپتری

شاید رویای پرواز به اندازه تخیل انسان قدمت داشته باشد; رویایی که لئوناردو داوینچی را بر آن داشت تا طرح هایی را ترسیم کند که بعدها از روی آن اولین  هلی کوپترها طراحی و ساخته شد; رویایی که در سال 1903 به یاری برادران رایت به تحقق پیوست و آنها توانستند اولین هواپیما را به پرواز درآورند و اکنون که بیش از 100 سال از آن زمان می گذرد، ده ها مدل هواپیما، هلی کوپتر و سایر وسایل پرنده وجود دارد که افق های آسمان را در می نوردند و در زمینه های نظامی و غیرنظامی اعم از ترابری، پشتیبانی و موارد دیگر فعالیت می کنند. 

در این میان، هلی کوپتر به عنوان وسیله ای که برای برخاستن و نشستن، به فضای وسیعی نیاز ندارد و می توان از آن در حمل و نقل سربازان و اسلحه به خطوط مقدم جبهه و آتش  پشتیبانی، بخصوص در زمین های ناهموار، استفاده کرد،  در جنگ های زمینی نقش تعیین کننده ای دارد تا جایی که امروزه نیروی زمینی ارتش های کشورهای بزرگ دنیا در سطح لشکرها، دارای یگان های سازمانی هلی کوپتری هستند. 

بی شک برای به حرکت درآوردن این وسیله پرنده نیاز به خلبان هایی ماهر و کارآمد است; افرادی که دوره ها و آموزش های تخصصی را گذرانده و آمادگی علمی، روحی و جسمی لازم را برای به پرواز درآمدن یک هلی کوپتر به دست آورده اند.به همین منظور از سال 1376 تاکنون هر ساله دانشگاه افسری امام علی(ع) وابسته به نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در رشته علوم و فنون هوانوردی - گرایش خلبانی هلی کوپتری دانشجو پذیرفته است. 

در واقع امروزه، خلبانی یک کار تجربی نیست، بلکه یک علم است و یک خلبان باید با آیرودینامیک، فیزیک، ریاضی، مکانیک، دینامیک، ترمودینامیک، استاتیک و غیره آشنا باشد تا بتواند مسوولیت  یک سفر هوایی بدون خطر را بر عهده گیرد. درباره علت این که چرا رشته خلبانی هلی کوپتری از سوی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران ارائه می شود، باید گفت که نیروی هوایی و دریایی ارتش، چه در زمان جنگ و چه در زمان صلح، در بخش های خاصی ایفای نقش می کنند، اما نیروی زمینی، بویژه در هنگام جنگ، باید وجب به وجب کشور را زیرنظر داشته باشد و در صورت لزوم با دشمن درگیر شود. 

در این میان هلی کوپتر برای پشتیبانی نیروهای رزمی یک وسیله ضروری است تا هم برای پشتیبانی آتش و هم جابجایی نیرو و تجهیزات مورد استفاده قرار گیرد. در واقع برخلاف نیروی هوایی و نیروی دریایی که برای تکمیل کار و وظایفشان از هلی کوپتر استفاده می کنند،  استفاده از این وسیله در هنگام جنگ،  جزو ماموریت  نیروی زمینی است. در هنگام صلح نیز در همه کشورها هرگاه حادثه ای رخ دهد، نیروی زمینی اولین نیرویی است که در مکان حادثه دیده حضور پیدا می کند و با استفاده از هلی کوپتر، مجروحان آن حادثه را جا بجا می کند و کمک های اولیه، مواد غذایی،  وسایل گرمایش یا سرمایش و سایر مواد مورد نیاز را به افراد حادثه دیده می رساند; از همین رو تربیت خلبان هلی کوپتر جزو وظایف نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی است. 

سایر مراکز، ارگان ها و سازمان ها مانند هلال احمر، نیروی انتظامی، نیروی دریایی و ... نیز که گاه برای تکمیل کادر خود نیاز به تربیت خلبان  نظامی یا غیرنظامی هلی کوپتر دارند، از طریق آزمون سراسری اقدام به جذب دانشجو کرده که پس از اخذ مجوز از سلسله مراتب "آجا" آموزش این دانشجویان در این دانشگاه انجام خواهد شد.

توانایی های لازم :

فعالیت های هوانوردی به علت ماهیت مخاطره آمیزشان، حساسیت بالایی دارند; در نتیجه دانشجویانی که داوطلب رشته خلبانی هستند، باید علاوه بر موفقیت در آزمون سراسری و کسب رتبه علمی لازم، از سلامت کامل جسمی و روانی، هوش و استعداد تحصیلی بالا و توانایی فراگیری زبان انگلیسی در سطح مطلوب برخوردار باشند. 

برای مثال یک خلبان باید فردی با هوش باشد; زیرا برای یک خلبان هنگام پرواز گاه موارد پیش بینی نشده ای اتفاق می افتد که باید در زمان کوتاه، واکنش سریع و مناسبی نسبت به آن نشان دهد. این واکنش مناسب اصولا از کسانی انتظار می رود که ضریب هوشی بالایی دارند. همچنین تسلط به زبان انگلیسی در این رشته اهمیت بسیاری دارد; برای اینکه عمده آموزش دانشجویان این رشته پس از دروس مقدماتی، به زبان انگلیسی است. البته دانشگاه افسری امام علی(ع) برای دانشجویان این رشته کلاس زبان انگلیسی برگزار می کند، اما دانشجو نیز باید توانایی یادگیری زبان انگلیسی را داشته باشد. 

دانشجویان خلبانی لازم است از سلامت جسمانی کامل نیز برخوردار باشند. برای مثال باید دید چخلبانی هليکوپترینشان ده دهم باشد و کوررنگی نداشته باشند و دارای ناراحتی قلبی یا بیماری های خاص نیز نباشند. یکی دیگر از مراحل گزینش دانشجوی این رشته، گزینش روحی و روانی است; یعنی از داوطلب یک مجموعه از تست های خاص روانشناسی گرفته می شود تا مشخص شود که آیا آمادگی فکری لازم را برای این کار دارد و آیا روحیه اش با شرایط خاص این رشته مناسب است یا خیر; زیرا دانشجوی دانشکده افسری امام علی(ع) یک نظامی است و یک نظامی باید در چارچوبی خاص و برابر با آیین نامه های مربوط عمل کند; یعنی باید یک مجموعه از قوانین و محدودیت ها را بپذیرد. 

همچنین در مسیر خدمت یک نظامی، موارد زیادی پیش می آید که فرد بایستی از خواسته ها و ضرورت های زندگی خویش بگذرد و مصالح سازمان را بر مصالح فردی خود ترجیح دهد و در نهایت شغل خلبانی نیاز به ویژگی های خاصی از جمله شهامت و شجاعت دارد. یکی دیگر از مراحل گزینش دانشجوی این رشته، بررسی صلاحیت های  مکتبی و امنیتی اوست; اینکه آیا دانشجوی این رشته معتقد به جمهوری اسلامی هست و آیا صلاحیت این را دارد که در ارتش جمهوری اسلامی به عنوان یک سازمان نظامی، فعالیت کند یا خیر. 

گفتنی است که تمامی دانشجویان دانشکده افسری امام علی(ع) از جمله دانشجویان علوم و فنون هوانوردی - گرایش خلبانی هلی کوپتری باید در فرم انتخاب رشته آزمون سراسری، رشته های این دانشگاه را تا قبل از انتخاب سی ام انتخاب کنند. تابعیت جمهوری اسلامی ایران، نداشتن سابقه تابعیت بیگانه و ایرانی الاصل بودن،  متدین به دین اسلام و اعتقاد و التزام عملی به ولایت فقیه، ایمان به انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران و آمادگی فداکاری در راه تحقق اهداف آن، عدم اشتهار به فساد اخلاق و عدم اعتیاد به مواد مخدر، عدم محکومیت به محرومیت از خدمات دولتی و عدم سابقه عضویت یا وابستگی به احزاب و گروه های سیاسی، از جمله شرایط لازم برای داوطلبان ورود به رشته های دانشگاه افسری امام علی(ع) است و رشته خلبانی نیز تنها از میان داوطلبان مرد مسلمان گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی دانشجو می پذیرد.

موقعیت شغلی در ایران:

یکی از مهمترین دغدغه های هر جوانی، پیدا کردن موقعیت شغلی مناسب است. این مساله حتی برای قشر تحصیل کرده جامعه نیز مطرح است. از همین رو ورود به رشته  ای که آینده شغلی آن تضمین شده باشد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. رشته علوم و فنون هوانوردی - گرایش خلبانی  هلی کوپتری یکی از همین  رشته ها است; زیرا دانشجویان آن با درجه ستوان دومی فارغ التحصیل می شوند و به استخدام ارتش جمهوری اسلامی ایران درمی آیند و با گذراندن دوره های حین خدمت، بترتیب، سلسله مراتب فرماندهی را طی می کنند. علاوه برکاربرد وسیع این رشته در سازمان های نیروهای مسلح در زمان جنگ و صلح، نیاز روزافزون سایر سازمان های غیرنظامی نیز به فارغ التحصیلان این رشته کاملا  مشهود است و برای مثال شرکت نفت، هلال احمر، وزارت نیرو و بسیاری از وزارتخانه های دیگر از خلبان های بازنشسته ارتش برای فعالیت  در سازمان های مرتبط استفاده می کنند.

درس های این رشته در طول تحصیل:

دروس پایه رشته خلبانی:

ریاضی عمومی ، فیزیک مکانیک، فیزیک حرارت، فیزیک الکتریسته و مغناطیس، آمار و احتمالات، معادلات دیفرانسیل، آزمایشگاه فیزیک الکتریسته و مغناطیس.

دروس تخصصی الزامی رشته خلبانی:

سیستم های الکترونیکی هواپیما، سرویس اطلاعات هوانوردی و عملیات هواپیما، آلات دقیق هوایی، سیستم های الکترونیکی هواپیما، ناوبری هوایی ، هواشناسی، فیزیولوژی هوایی، قوانین و مقررات هوانوردی، مکانیک پرواز کاربردی.

دروس پروازی الزامی رشته خلبانی:

پرواز اولیه هلی کوپتر نظری و عملی، پرواز اولیه هلی کوپتر ، پرواز پایه هلی کوپتر نظری وعملی.

دروس اصلی رشته خلبانی:

مبانی کامپیوتر، ارتعاشات عمومی، استاتیک، مبانی مهندسی برق عمومی، دینامیک عمومی، مقاومت مصالح، مکانیک سیالات عمومی، نجوم، ترمودینامیک عمومی، نقشه کشی صنعتی، مبانی مدیریت و تحقیق در عملیات، الکترونیک عمومی، آزمایشگاه مقاومت مصالح، آیرودینامیک، آیرودینامیک سیالات تراکم پذیر، آزمایشگاه آیرودینامیک، مقدمه ای بر اصول پرواز، موتورهای هواپیما، کارگاه موتور، زبان تخصصی، ساختمان هواپیما، انتقال حرارت عمومی.